De Silbo
Elke plaats in de wereld heeft zijn eigen gastronomie, historische architectuur of natuurlijke landschappen als attracties. Maar er is slechts één plaats op aarde met een gefloten taal die dient als communicatiemethode tussen de lokale bevolking. Alleen La Gomera heeft dankzij haar geografische kenmerken en de ijzeren wil van haar inwoners een eeuwenoude taal in stand weten te houden die vandaag de dag meer dan ooit levend is.
De oorsprong van de fluittaal
De oorsprong ervan gaat terug tot lang vóór de komst van de Spaanse veroveraars op de eilanden. De taal werd gecreëerd door de inheemse bevolking van de Canarische Eilanden, de eerste bewoners van La Gomera, toen zij nog Guanche als hun taal gebruikten. Vanaf de 16e eeuw begon men de fluittaal aan te passen aan het Spaans, die tot op heden wordt gebruikt.
De silbo werd in de hele archipel op grote schaal gebruikt, maar door de opkomst van de technologie, de emigratie van de eilandbewoners en de komst van nieuwe buitenlandse bewoners nam de rol van de silbo op de overige eilanden af. La Gomera daarentegen was altijd de grootste verbreider van de silbo: door de kenmerkende geografie, vol valleien, ravijnen en rotswanden was de taal de sleutel tot de ontwikkeling van de plaatselijke landbouw en veeteelt. De taal ontstond als een middel voor communicatie over lange afstanden tussen herders, tot wel vijf kilometer ver.
Het is belangrijk te benadrukken dat het niet gaat om een systeem van vooraf vastgestelde codes om inhoudelijk beperkte boodschappen uit te drukken, maar om een taal in zijn geheel, gearticuleerd, met het vermogen om onbeperkt boodschappen uit te wisselen, altijd fluitend. Door een taal, momenteel het Spaans, te imiteren of te codificeren en fonetisch terug te brengen tot zes klanken, twee klinkers (grave en aguda) en vier medeklinkers (grave continua, grave interrupta, aguda continua en aguda interrupta). De toonhoogte en continuïteit van het gefluit maken het onderscheid tussen de woorden.
De fluittechnieken vereisen een fysieke precisie en kracht die alleen door voortdurende oefening worden verworven. Daarbij worden lippen, tong en handen gebruikt, heel anders dan bij elke andere taal die alleen de mondholte nodig heeft om verschillende frequenties uit te zenden. Om al deze redenen is de silbo zeker bijzonder.
Redding van de Gomeraans silbo
In het midden van de 20e eeuw raakte de silbo in een ernstige identiteitscrisis. Voor de midden- en hogere klasse was het gebruik van de taal beperkt tot herders en landbouwers en aangezien de landbouw in de plaatselijke economie aan gewicht verloor, was het risico zeer groot dat het silbo niet meer zou worden gebruikt. De verdwijning van de silbo werd een reële mogelijkheid, aangezien slechts enkele ouderen in staat waren de silbo te gebruiken en te begrijpen, maar de bevolking besloot te handelen. De Gomeraanse gemeenschap zelf opende centra om de silbo te onderwijzen aan jongeren in ouderverenigingen of in naschoolse klassen. Een blijk van de liefde en trots voor de taal.
Enkele jaren later besloten de regionale en lokale overheden de handen ineen te slaan om in te grijpen teneinde de silbo te beschermen. Sinds 1999 is het een verplicht vak in het lager en middelbaar onderwijs, en werd een school voor Silbo Gomero opgericht voor studenten die een vervolgopleiding tot docent wilden volgen en werd begonnen met de digitalisering van al het materiaal voor lokale en wereldwijde verspreiding.
Internationale erkenning en studie
Vanwege zijn unieke karakter werd de silbo in 2009 door de UNESCO uitgeroepen tot Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid. De belangrijkste reden was het werk van de regering om de taal te redden en uit te breiden. Volgens het verslag van de organisatie zelf begrijpt een grote meerderheid van de bevolking van La Gomera het silbo, hoewel alleen degenen die vóór 1950 geboren zijn en degenen die na 1999 lessen hebben gevolgd het in de praktijk kunnen gebruiken.
Bovendien is het silbo door het SETI-instituut van belang geacht bij het bestuderen van dierentalen of mogelijke vreemde talen, omdat het een taal op een natuurlijke manier kan coderen die sterk verschilt van andere gangbare talen van de mens.
